نگاهی به آیین سنتی چهل منبر در شب عاشورا لاهیجان 

نگاهی به آیین سنتی چهل منبر در شب عاشورا لاهیجان

ناجه خبر_ شیوه‌های عزاداری و مراسم مختلف در چهل منبر لاهیجان و سایر مناطق ایران، به ویژه در ایام محرم و مخصوصاً روز تاسوعا و شب عاشورا، دارای نمادها و روش‌های خاصی است که می‌تواند معانی عمیق‌تری داشته باشد.

هریک از این اعمال و یادبود نمادین می‌تواند به سادگی برگزار شود و یک روایت یا داستان از زندگی و قیام امام حسین ( ع ) و یارانشان را به تصویر بکشد.

در روایتی استفاده از چهل شمع و چهل خرما در مراسم عزاداری ، نمادی از نور و برکت است و در روایت دیگر این منابر به تجزیه و تحلیل حوادث کربلا و پیامدهای آن می‌پردازند به ویژه مسائلی مانند فداکاری ، ظلم ستیزی ، ایستادگی در برابر بی عدالتی و درس های اخلاقی و اجتماعی این واقعه.

راه رفتن با پای پیاده در این شب نشانه ای از ادب و احترام به یاد و خاطر امام حسین ( ع ) و سوگواری برای ایشان و یارانشان میباشد .

چهل منبر لاهیجان به عنوان یک اثر معنوی در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۷ به ثبت ملی رسیده است و این ثبت به معنای رسمیت شناختن ارزش های فرهنگی و مذهبی این مراسم و تاکید بر لزوم حفظ و ترویج آن در جامعه دارد .

برگزاری چهل منبر نه تنها یک سنت دینی بلکه یک تجربه اجتماعی تعمیق دهنده برای جامعه لاهیجان و سایر مناطق است .

تاریخ تقریبی این سنت به زمان صفویه و به روایتی به دوران تیموریان برمی‌گردد با این حال شکل گیری خاص آن به عنوان یک رسم مشخص به قرن های بعد باز می‌گردد.

در کتاب قدیمی یکی از نویسندگان فرانسوی دیده شده که این آیین را مختص شهر ابریشم لاهیجان ذکر کرده اند و گویند در زمان قاجار زنان و مردان در گوچه های تنگ با فانوس برای شهیدان کربلا عزاداری می کردند و این آیین را پاس می داشتند. شخصی در کتاب خود نوشته این آیین مختص شیعیان گیلان می باشد.

اما امروزه مردم در کوچه های تاریک محلات قدیمی لاهیجان، چهل شمع و چهل خرما تهیه کرده و سراغ کسانی که در کنار خانه خود به یاد شهیدان کربلا منبر بنا ، آتشی روشن و کاسه ی برنج اماده کرده اند و آب نخود ، شربت و یا شیر در کنارش  و نوایی از نوحه خوانی عزاداری شهیدان کربلا گذاشته اند پیاده نذری کرده و شمعی به میان آتش انداخته و مقداری برنج برداشته و شربت و شیر به یاد تشنه کامان همیشه جاوید کربلا می نوشند.

این مراسم در شب عاشورا زمانی که آفتاب تاسوعا غروب کرده است در کوچه های تنگ و تاریک لاهیجان برگزار و تا امروز ادامه دارد و هرساله با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود.

تنظیم و گردآوری: رقیه خوشحال سوستانی