درهای قدیمی رشت

درهای قدیمی رشت
تنظیم و گردآوری: نیلوفر رضانژاد

در معماری اصیل ایرانی ورودی های ساختمان جز عناصر مهم و تاثیرگذار طراحی و معماری ساختمان ها قلمداد می شدند. در گذشته ای نه چندان دور ورودی یک ساختمان که در قالب در و سردر طراحی میشد نمایانگر
اعتقادات، باورها و سنت های ساکنان آن بنا بود. طراحی ورودی های ساختمان به نحوی بود که آراستگی ظاهری هر منزل با درب ورودی و سر در نصب شده ی بالای آن معرفی می گردید اما به نظر می رسد مکتب مدرنیسم
تغییرات فاحشی را در سبک اصیل و بومی ایرانی به وجود آورده است که نه تنها شکل کلی ساختمان و منازل بلکه آرایش و چیدمان ورودی نیز از این امر مستثنی نبوده است.

در کتاب گونه شناسی خانه های سنت قدیم شهر رشت اینطور اشاره می شود که شهر رشت یکی از شهرهای قدیمی ایران است که در زمان صفویه به عنوان مرکز ایالت، دوره جدید شهرنشینی خود را آغاز نموده است. شهر
رشت بر پایه اقتصاد تجاری شکل گرفت و بناهای برجای مانده در بافت تاریخی قدیمی بیشتر متعلق به تجار این شهر است.

توجه به اینکه هسته ی اصلی شهر رشت، در دوره ی صفویه شکل گرفت بناهای عمومی برجای مانده در این شهر مربوط به دوره ی صفویه تا بازه ی تاریخی قاجار را شامل می شوند اما باتوجه به رطوبت موجود و با علم بر
میزان بارش در فصول مختلف سال در استان گیلان درب های چوبی بر جای مانده از این ادوار تاریخی دستخوش تخریب و در نهایت تعمیر و مرمت قرار گرفته اند.

بطور کلی با بررسی های صورت گرفته درها و سردرهای برجای مانده براساس طبقه بندی اجتماعی به دو دسته کلی “ساده ” و “پرکار” تقسیم بند ی میشوند نظریه محتمل در این خصوص، به این نکته اشاره دارد که درها و سردرهای ساده احتمالا مربوط به منازل و بناهای طبقه عام بوده که در دسته ی اجتماعی ضعیف تا متوسط قرار می گرفتند و سر درهایی که با کاشی های لعاب کاری شده با طراحی منحصر به فرد و رنگ های درخشان آراسته
شده بودند مربوط به طبقه ی اجتماعی اشرافی و احتمالا تجار وقت بوده است.

این درب ها به صورت دو لنگه با چوب های یک الی سه تکه ساخته شده اند . تزیینات آن بصورت کنده کاری نقش برجسته یا نقوش معکوس بصورت متقارن در دو طرف در انجام پذیرفته است و با گل میخ های تزیینی و رنگ آمیزی آراسته شده اند.

از سویی با توجه به اثر پوسیدگی حاصل از رطوبت و تغییر رنگ ناشی از آن، غالب درها با طیف رنگ های تیره رنگ آمیزی شده اند.کوبه های نصب شده روی درها به دو صورت چکشی و حلقه مانند هستند که در اثر کوبش،
کوبه های چکشی شکل صدای بم ایجاد میشد که مخصوص آقایان و در اثر کوبش، کوبه های حلقه مانند صدایی زیرتر ایجاد میگردید که مخصوص استفاده ی خانم ها بوده است. با توجه به صدای ایجاد شده در اثر کوبش اهالی
منزل به جنسیت فرد مهمان پی میبردند.